Algemeen

De Programmabegroting 2025-2028 is stap voor stap tot stand gekomen. De Kadernota 2025-2028, die is vastgesteld op 3 juli 2024, vormt de basis voor deze begroting. Na het vaststellen van de kadernota hebben er een aantal nieuwe wijzigingen plaats gevonden. In de Begroting in één oogopslag beschrijven we dit proces en de uitkomsten van dit proces aan de hand van onderstaande tabel.

Financiën op hoofdlijnen en meerjarenperspectief
In het onderstaande overzicht is op hoofdlijnen zichtbaar dat het structurele begrotingssaldo in 2025 licht voordelig is. Daarmee heeft het college er vertrouwen in dat de provincie vasthoudt aan het repressief toezichtregime. Vanaf 2026 heeft de gemeente te maken met de spreekwoordelijke ravijnjaren. Met de voorstellen in deze begroting daalt de opgave in het meerjarenperspectief wel. Van € 4 miljoen negatief in 2026 en circa 3,7 miljoen negatief in de jaren 2027 en 2028, naar een structureel tekort van 2,9 miljoen in 2026 en 2,1 miljoen tekort in 2027 en 2028. Vanaf 2027 slaat ook de correctie voor incidentele baten en lasten om in een positief saldo. Dat geeft de gelegenheid om de structurele baten en lasten gelijk te lopen en niet meer rekening te hoeven houden met deze correctie. Daarmee wordt één van de doelstellingen uit de nota Toekomstbestendig begroten gerealiseerd.

Op hoofdlijnen is uit onderstaande tabel ook op te maken dat afzonderlijk voor de verschillende begrotingscategorieën is gewerkt om te komen tot een sluitend saldo en dat het is gelukt om de ontwikkelingen op de decentralisaties grotendeels op te vangen.    

Bedragen x € 1.000, (-) min is een voordeel, (+) plus is een nadeel

Wat volgt is een algemene toelichting per begrotingscategorie op begrotingsposten hoger dan € 25.000.

Categorie 1 – Algemene middelen en loon- en prijsstijgingen
Tijdens de behandeling van de kadernota is gecommuniceerd dat gemeenten het eenmalig negatief effect door het versneld invoeren van een nieuwe indexatiesystematiek (op basis van Bruto Binnenlands Product) als korting op de algemene uitkering mogen dekken uit de algemene reserve. Voor de gemeente Lisse gaat dat uiteindelijk om een bedrag van ruim € 0,6 miljoen. Het college heeft er bij het opstellen van de begroting naar gestreefd om die onttrekking niet te hoeven doen vanwege de niet al te grote reservepositie van de gemeente Lisse. De solvabiliteit staat namelijk al langer wel onder druk. Met deze begroting is die onttrekking niet nodig. Tot slot, in de kadernota waren voor deze categorie een tweetal bestuurlijke afwegingen meegegeven. Hieronder is een toelichting gegeven op een verdere stijging van de OZB. Er wordt niet voorgesteld om de indexatie op materiële budgetten volledig of deels terug te draaien. Want daarmee wordt feitelijk financiële druk naar de toekomst alleen maar vergroot. Terwijl het beleid is om te komen tot een gezond financieel structureel evenwicht. Waarin ook noodzakelijke uitgaven voor de toekomst zijn geborgd.

•  Stijging OZB-heffing

Bij de behandeling van de kadernota is door verschillende fracties aangegeven dat het verder verhogen van de OZB niet gewenst is en alleen als uiterst middel kan worden ingezet. Desondanks doen wij u nu dit voorstel. Daarvoor hebben wij drie redenen. De stand van de Algemene Reserve biedt nauwelijks ruimte om tekorten op te vangen. Daarbij kijken we ook naar  de jaren 2026 en verder, waar we de tekorten flink zien oplopen. De trend dat gemeenten in Nederland in één keer nog veel grotere sprongen maken in de stijging van de OZB is niet wenselijk. Voor de gemeente Lisse zien we liever een gestage opbouw die minimaal nodig zal zijn. Ervan uitgaande dat het rijk niet met oplossingen komt voor de ravijnjaren. Tot slot is de stijging ook nodig omdat niet alle bezuinigen kunnen worden gevonden in het terugbrengen van het voorzieningenniveau. Er is een evenwichtige aanpak voorgesteld om tot een sluitende begroting te kunnen komen. Met een percentage van 3,7%. Daarmee komt het totale percentage voor 2025 en het meerjarenperspectief uit op 10%.

• Taakstelling GR wordt niet gerealiseerd in 2025

De taakstelling voor de gemeenschappelijk regelingen wordt in 2025 niet gerealiseerd.
Vanaf het moment dat deze taakstelling is aangedragen door het college is het proces als volgt gelopen. De collegeleden hebben in hun rol van AB-lid of DB-lid het signaal afgegeven van de bestuurlijke wens van de gemeente Lisse. Om zodoende al draagvlak te vinden bij andere deelnemende gemeenten voor de koerswijziging. Daarbij is wel nadrukkelijk aangegeven dat een opdracht voor een taakstelling altijd langs de inhoud moet worden ingezet.

In het opvolgende jaar is, bij gemeenschappelijke regelingen die niet zelf al zijn ingegaan op het signaal, consequent in alle zienswijzen aan gemeenschappelijke regelingen de oproep kracht bijgezet. Door aandacht te vragen voor de moeilijke financiële positie van de gemeente Lisse en aan te sporen op het beperken van kosten. Collegeleden hebben intussen hun rol van DB- of AB-lid zo goed als mogelijk gelobbyd voor breder draagvlak en gestuurd op het beperken van verdere kostenstijgingen. Dat heeft ertoe geleid dat bijvoorbeeld het minimale scenario van versterking van de organisatie voor de veiligheidsregio is gekozen, de overschrijding van uren door de ODWH is teruggebracht, de kosten voor de belastingsamenwerking is geanalyseerd en alternatieven worden verkend en tot slot heeft Hecht als eerste gemeenschappelijke regeling een takendiscussie opgestart.

Daarnaast is vanuit een strategische positie in de werkgroep Financiële Kaderstelling Gemeenschappelijke Regelingen (FKGR) een proces ingezet waarbij een taakanalyse wordt uitgevoerd bij alle regionale gemeenschappelijke regelingen. Waarmee colleges en besturen van de gemeenschappelijke regelingen in dezelfde periode het gesprek over kunnen voeren. Wat de kans vergroot op dat meerdere gemeenten tegelijk keuzes maken over de taakuitvoering en dus over besparingsmogelijkheden.

Het college gaat ervan uit dat de taakstelling van € 100.000 kan en zal worden gerealiseerd gelet op bovenstaande interventies. Maar niet eerder dan vanaf het begrotingsjaar 2026. Dat bezuinigingen niet eerder kunnen worden gerealiseerd heeft ook nog een andere reden. Bij heel veel gemeenschappelijke regelingen is in het verleden al bezuinigd op de organisatie/ bedrijfsvoering. Daardoor is er geen sprake meer van ruimte in de begrotingen en dus zal een korting op gemeenschappelijke regelingen gepaard moeten gaan met een inhoudelijke takendiscussie.

Categorie 2 – Ontwikkelingen decentralisaties
Beheersing van de kosten op de decentralisaties is er één van de lange adem. Zoals al vaker door het college is toegelicht. Zo ook bij de kadernota. Veel bestuurlijke en inhoudelijke inspanningen worden er gepleegd om grip te krijgen en te kunnen sturen. Maar niet zonder dilemma’s en barrières. Vanwege onder andere de gedwongen samenwerking en afstemming met andere gemeenten in regionaal verband en omdat het om kwetsbare doelgroepen gaat die de gevolgen van sturing op kosten ondervinden.
Bij de kadernota zijn een drietal bestuurlijke afwegingen meegegeven. Bij deze begroting is er invulling gegeven door opnemen van een taakstelling op Wmo. Met de provincie is afstemming geweest of de gemeente nog een bedrag mocht opnemen die al wel in de Voorjaarsnota is genoemd voor ‘Rechtvaardige risicoverdeling Wmo’. Maar deze was nog niet opgenomen in de meicirculaire en wordt verwacht bij de septembercirculaire. De provincie heeft aangegeven dat er alleen voor kan worden gekozen om de gehele septembercirculaire op te nemen in de begroting en niet een aspect ervan. Daarom kan er in deze begroting nog geen rekening worden gehouden met deze extra middelen vanuit het rijk.

• Begroting 2025-2028 Jeugdzorg via SOz

Het is staand beleid om aan te sluiten op de begroting van gemeenschappelijke regelingen. De begroting 2025-2028 Jeugdzorg via SOz is daarom opgenomen. Dit heeft geleid tot een kostenverhoging van € 550.000. Dit wordt o.a. veroorzaakt door de kosten van het Landelijke Transitiearrangement en een stijgend beroep op de jeugdzorg. Bij het opstellen van de Kadernota 2025-2028 was de vastgestelde begroting voor de jeugdzorg via SOZ nog niet beschikbaar.

• Maatschappelijke Zorg; verwerking inkomsten andere gemeenten

De Maatschappelijke Zorg is een omvangrijke decentralisatie waarbij taken moeten worden overgenomen van de centrumgemeente Leiden. Hierin werkt de gemeente Lisse samen met omringende gemeenten. Lisse en de omringende gemeenten maken allemaal kosten die verrekend worden met de inkomsten die worden ontvangen vanuit de gemeenten Leiden.  Aangezien Lisse hogere uitgaven heeft voor 2025 en verder, worden hierbij de inkomsten voor 2025 en verder bijgesteld, zodat baten en lasten budgettair neutraal in de begroting zijn opgenomen. Jaarlijks worden de inkomsten en uitgaven geactualiseerd en verwerkt in de begroting.

• Besparing Wmo

Al enige tijd wordt met de ISD en in afstemming met de raad gewerkt aan mogelijkheden om te kunnen besparen op de Wmo. Het is mogelijk om een besparing voor de Wmo op te nemen. Inmiddels heeft het dagelijks bestuur op 29 augustus jl. hierover zelfs concrete besluiten genomen, die ingaan op 1-1-2025. Na het vaststellen van de gemeentebegroting zal de ISD gevraagd worden een begrotingswijziging op te stellen, waarin de besparing is verwerkt.

Categorie 3 – Autonome beleidsontwikkelingen
Bij de kadernota was het saldo op deze categorie beperkt negatief. Maar werden er wel voor een aantal begrotingsposten onttrekkingen uit de Algemene Reserve voorgesteld. Het is gelukt om de druk op de Algemene Reserve te verlichten door voor sommige posten dekking te vinden binnen de bestaande begroting. Daarnaast zij er diverse actualisaties doorgevoerd op basis van geplande werkzaamheden die ingrijpen op investeringen, kredieten en reguliere budgetten. Waar mogelijk is oud voor nieuw en onderbesteding opgevoerd en konden de taakmutaties uit de meicirculaire vrijvallen.

• Afval - actualisatie

De inkomsten en uitgaven van Afval zijn geactualiseerd in de begroting 2025. Voor de uitgaven zijn de extra uitgaven voor het verwerken van lachgasflessen, overhead en BTW verwerkt. De inkomsten zijn geactualiseerd en stonden eerder niet volledig opgenomen in de begroting. Dit heeft geleid tot een positief effect op de begroting. De uitgaven en inkomsten afval zijn nu kosten neutraal opgenomen in de begroting.

• Bouwleges - actualisatie

De bouwleges zijn geactualiseerd op basis van de laatste meerjaren prognoses van de aanvragen van de bouwvergunningen. De prognoses laten een stijging zien van aanvragen en dus ook een hogere opbrengt aan leges.

• Kapitaallasten - actualisatie

Het investeringsplan is geactualiseerd op basis van de realisatie bij de Programmarekening 2023 en de voortgang in 2024. Dit heeft geleid tot lagere afschrijvingen en rentelasten.

• Landelijke aanpak adreskwaliteit (LAA)

Gemeenten moeten meewerken aan de Landelijke aanpak adreskwaliteit en daarmee ook voldoen aan de toenemende wettelijke vereisten. Tijdens het werkbezoek van het expertteam HLTsamen aan team Burgerzaken is onder andere over deze ontwikkeling gesproken. Inmiddels is uitgewerkt wat voor de drie gemeenten nodig is om aan deze wettelijke vereisten te kunnen voldoen. Het effect voor de gemeente Lisse bedraagt
€ 45.000. In de septembercirculaire 2024 zijn voor de LAA extra inkomsten beschikbaar gesteld.

• Leerlingen- en jeugdhulpvervoer: verlaging benodigd budget

Het benodigde budget voor leerlingenvervoer is verlaagd o.b.v. ervaringscijfers die zijn geanalyseerd. Dit heeft voor 2025 en verder geresulteerd in € 29.000 lagere lasten.

• Inkomsten Onderwijsachterstandenbeleid

Op basis van de te verwachten lasten en baten zijn de budgetten voor onderwijsachterstandenbeleid bijgewerkt. Door zo mogelijk terughoudend te zijn met nieuwe uitgaven heeft dit geresulteerd tot het terugdringen van het tekort op de OAB met een bedrag van € 96.000, waardoor nu de verwachte rijksbijdragen gelijk zijn aan de uitgaven.

• Riolering - actualisatie

De inkomsten en uitgaven van Riolering zijn geactualiseerd in de begroting 2025. Dit heeft geleid tot een kleine wijziging in de begroting. Het effect op de lokale lastendruk is hierdoor dan ook minimaal.

• Vrijvallende Taakmutaties meicirculaire

In de meicirculaire van de algemene uitkering is een extra uitkering ontvangen voor een aantal taken. De uitgaven van deze taken zijn al op diverse plekken opgenomen in de begroting. De reservering van deze uitgaven vanuit de meicirculaire komt hiermee te vervallen.

• Uitvoering leegstandsverordening: capaciteit jurist handhaving

In de raad van september is een voorstel aangenomen voor de uitvoering van de leegstandverordening. Conform het voorstel wordt er capaciteit gevraagd voor de jaren 2025 en 2026. Waarna de raad opnieuw op basis van een evaluatie zal kunnen beoordelen of de taak dan stop of wordt gecontinueerd.

• Verwerking amendement BOA conform raadsbesluit

Bij de Begroting 2024 is een voorstel gedaan voor uitbreiding van BOA’s. Middels een amendement van de raad is het aantal teruggebracht van twee naar één BOA. Met deze post wordt het amendement meerjarig verwerkt vanaf 2025.

• Kostenbesparingen subsidies

In de volgende paragraaf wordt gerapporteerd over de realisatie van de strategische opgave op subsidies. In de uitvoering van die opdracht is uiteraard over de breedte gekeken van deze kostensoort. Daarbij is vastgesteld dat voor € 47.000 een bedrag kan worden afgeraamd. Dit is deels doordat indexering niet volledig nodig is geweest en deels het verschil tussen de daadwerkelijke aanvragen voor 2025 en het beschikbare bedrag.

• Paspoortenpiek

In de kadernota 2025 is extra budget aangevraagd voor het kunnen opvangen van de paspoortenpiek. De inkomsten en uitgaven sloten daarin niet volledig. Aan de raad is toegezegd dat er kritisch zou worden gekeken om kosten te kunnen drukken. Dit heeft ertoe geleid dat er niet een extra avond de winkel open is gezet, maar alleen de vrijdagmiddag. Hiermee worden kosten voor de receptie bespaard voor een bedrag van € 17.000. De uitvoering wordt verder gemonitord en volgend jaar zal opnieuw de begroting zo mogelijk worden bijgesteld.

Categorie 4 – Beleidsambities
Bij de kadernota bestond er nog een opgave van € 112.000. De voornaamste bestuurlijke afweging was om voorstellen te dekken middels oud voor nieuw en anders de beleidsambities te heroverwegen. Met de acties die in de zomerperiode zijn uitgevoerd is het gelukt om diverse posten bij te stellen in de begroting. Daarmee komt het resultaat voor deze categorie uit op een positief bedrag van € 310.000. Waarmee dan ook nog ruimte is gevonden voor projectbudget voor de regionale economische agenda waarvoor de nieuwe Economic Board aan de lat staat.

• Projectbudget Economic Board Duin- en Bollenstreek (EBDB)

Eerder is een economische agenda in alle raden vastgesteld om daarmee de regionale en dus ook de lokale economie te kunnen versterken. Voor de gemeente Lisse zijn altijd wel drie dingen van belang geweest om tot een succesvolle doorstart te komen. Meer bestuurlijke invloed in de nieuwe governance, vertrouwen in de mensen die aan de lat staan en concrete plannen voordat er middelen beschikbaar worden gesteld. Inmiddels zijn de eerste twee doelen gerealiseerd. Aan het derde doel wordt hard gewerkt. Bureau Buiten heeft vooraf het advies gegeven om € 1 miljoen per jaar beschikbaar te stellen aan de EBDB om projecten (Uitvoeringsprogramma) te kunnen uitvoeren, waarbij de EBDB zelf voor aanvullende externe financiering zorgt bijvoorbeeld in de vorm van subsidies. De nieuwe EBDB heeft aangegeven de plannen eerst op het niveau van doelen te zullen uitwerken. De projecten volgen daarna. Om, net als de andere gemeenten, de nieuwe EBDB in de gelegenheid te stellen om succesvol van start te kunnen, wordt nu voorgesteld om de bijdrage van Lisse van € 160.000 in de begroting op te nemen. Echter alleen voor de jaren 2025 en 2026. Het uitvoeringsprogramma beslaat weliswaar 8 jaar, de vijf gemeenteraden besluiten zelf nog over de verlening in 2027 en in 2028. In de besluitvorming kan dan worden meegewogen of er voldoende resultaten zijn bereikt.

• Verlagen onderhoudsbudget groen en civiele kunstwerken

Het onderhoudsbudget voor groen en civiele kunstwerken kan worden verlaagd. Dit op basis van uitgaven in voorgaande jaren, een doorkijk in de planning en het laten uitvoeren van de zomersnoei door eigen personeel. Hierdoor wordt het voorstel voor extra budget uitvoering groenbeheerplan uit de kadernota uit bestaande middelen gedekt.

• Verlagen onderhoudsbudget wegen

Voor het onderhoud van wegen is besloten om een deel van het budget te verlagen in 2025. Hierbij speelt de personele onderbezetting ook een rol. Dit levert een incidentele vrijval op in 2025 van € 300.000. Hiervan heeft € 200.000 betrekking op het in 2024 doorgeschoven budget. Voor 2025 wordt er vooralsnog van uit gegaan dat het reguliere budget met een korting van € 100.000 kan worden uitgevoerd. Eind 2025 begin 2026 wordt het huidige beheersplan geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Dan zal opnieuw worden gekeken naar de hoogte van het onderhoudsbudget van wegen.

• Mobiliteitsmaatregelen Noordelijke Duin- en Bollenstreek en doorfietsroutes

De nieuwe ambities voor mobiliteitsmaatregelen Noordelijke Duin- en Bollenstreek en de doorfietsroutes kunnen worden gedekt uit bestaande budgetten en investeringen.

• Bijdrage Greenpoort

Op basis van het evaluatierapport van de EBDB van het onderzoeksbureau Buiten is het voornemen dat de stichting Greenport DBS en de Economic Board Duin- en Bollenstreek zullen fuseren in toekomstige jaren.  Besproken zal worden dat de EBDB al reeds een vergoeding ontvangt voor de Greenportopgave. Vanaf 2026 verwachten wij daar een besparing op te kunnen realiseren.

• Verlagen onderhoudsbudget sportvelden

Voor het onderhoud van de sportvelden dat de gemeente zelf uitvoert is in de begroting jaarlijks € 70.000 opgenomen. De bestedingen variëren de afgelopen jaren en aan die bestedingen zitten geen structurele verplichtingen. Het kan natuurlijk voorkomen dat er toch een besteding noodzakelijk is. Deze wordt dan aangevraagd via de tussentijdse rapportage. Naast dit budget zijn er afspraken vastgelegd met sportverenigingen waarin zij een vergoeding krijgen voor het beheer van de sportvelden. Dit onderhoudsbudget blijft in stand. Zoals toegezegd wordt, na het vaststellen van het accommodatiebeleid, gewerkt aan een nieuwe visie voor Sportaccommodaties.

• Bijdrage aan Stichting Lisse Marketing

In de begroting is budget opgenomen voor Stichting Lisse Marketing. Met de integrale aanpak van het dorpshart is er een visie en een uitvoeringsprogramma aanstaande. Daarin wordt ook een nieuwe vorm van sturing en financiering opgenomen. Daarom is het mogelijk om vanaf 2027 te besparen op dit budget.

• Projecten energietransitie/ duurzaamheid

In het uitvoeringsprogramma energie staan een hoeveelheid projecten opgenomen. Voor een aantal van die projecten: De bouwjarenaanpak, ondersteunen VVE’s en monitoringstool, is een ander manier van dekking gevonden, namelijk de NIP-gelden (Nationaal Isolatieprogramma).